Security Narratives, Culture, and EU Law
In dit artikel:
Anna de Jong onderzocht in haar proefschrift de juridische gevolgen van wat zij noemt ‘verveiligde’ beleidsdiscoursen: discussies waarin een onderwerp als veiligheidsrisico wordt gepresenteerd, ook als daarvoor weinig verifieerbare feiten bestaan. Ze volgde hoe cultuurgoederen op internationaal en Europees niveau van een te beschermen goed werden omgevormd tot een vermeend veiligheidsprobleem — vooral sinds claims dat groepen als Al‑Qaeda en ISIS, en georganiseerde misdaadnetwerken, cultuurgoederen zouden misbruiken voor terrorismefinanciering of witwassen.
De Jong toont aan dat VN-, EU-, Raad van Europa‑ en FATF‑documenten herhaaldelijk leunden op ongeverifieerde media‑rapportages om het veiligheidsnarratief te staven. Die narratiefverschuiving is zichtbaar in juridische instrumenten: oudere conventies (o.a. Haags 1954, UNESCO 1970, UNIDROIT 1995) focusten expliciet op bescherming van cultureel erfgoed, terwijl latere VN‑Veiligheidsraadresoluties (zoals 2199, 2253 en 2347) cultuur expliciet als veiligheidsrisico framen en vergelijken met de illegale handel in wapens, drugs en mensen. Op Europees niveau gevolgd door onder meer Richtlijn (EU) 2019/843 (vijfde anti‑witwasrichtlijn) en Verordening (EU) 2019/880 (importregeling cultuurgoederen).
De centrale stelling is dat die wetgeving waarschijnlijk niet of in die vorm tot stand was gekomen zonder voorafgaande securitisering. De politieke druk om snel te handelen leidde volgens De Jong tot het overslaan van belangrijke procedurele discussies en tot regels met wettelijke en praktische tekortkomingen. Voorbeelden zijn financiële drempels in beide maatregelen: cultureel erfgoed laat zich lastig waarderen en het grootste risico voor misbruik lijkt te liggen bij laaggewaardeerde objecten (munten, kleine beeldjes), waardoor doel en instrumentatie niet goed op elkaar aansluiten.
Haar onderzoek fungeert als waarschuwing tegen overhaaste juridische ingrepen in periodes van veiligheidsangst. De verdediging vond plaats op 24 juni 2025 aan de Universiteit Maastricht; promotoren: prof. dr. Hildegard Schneider en dr. Donna Yates. Titel: Security Narratives, Culture, and EU Law.