RvS: Wetsvoorstel basisverzekering arbeidsongeschikte zelfstandigen niet uitvoerbaar

In dit artikel:

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 15 december 2025 haar oordeel gegeven over het wetsvoorstel voor een basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen. De Afdeling waarschuwt dat het plan het sociale zekerheidsstelsel juist ingewikkelder maakt en in de huidige vorm niet of nauwelijks uitvoerbaar is zolang de uitvoering van de WIA (de regeling voor werknemers) niet wordt vereenvoudigd.

Het voorstel creëert een apart publiek stelsel voor zelfstandigen dat losstaat van de WIA, met daarnaast een opt-out naar private verzekeringen. Volgens de Afdeling leidt die dubbele infrastructuur tot meer bureaucratie en uitvoeringstegenslag voor burgers én voor uitvoeringsorganisaties zoals het UWV en de Belastingdienst. De Belastingdienst kan de regeling naar verwachting pas — onder voorwaarden — vanaf 2030 uitvoeren, en dat belemmert ook andere wijzigingen in de inkomstenbelasting. Het UWV kan alleen optreden als er voldoende capaciteit is voor de vereiste sociaal-medische beoordelingen.

De Afdeling merkt verder op dat de gekozen opzet (een beperkte uitkering en een wachttijd van twee jaar) onvoldoende inkomensbescherming biedt en de verschillen tussen werkenden niet wezenlijk verkleint. Daarom adviseert zij eerst de WIA-praktijk en -wetgeving op korte termijn sterk te vereenvoudigen en het zelfstandigenvoorstel daarna in samenhang met die herziening opnieuw te bezien. Een integrale benadering wordt aanbevolen.