Nietige en vernietigbare overeenkomsten: juridische verschillen en gevolgen

In dit artikel:

Bij het sluiten van contracten kunnen juridische complicaties ontstaan die leiden tot nietigheid of vernietigbaarheid van een overeenkomst. Nietige overeenkomsten worden geacht nooit te hebben bestaan, meestal wanneer ze in strijd zijn met de wet of de openbare orde. In tegenstelling tot vernietigbare overeenkomsten, die geldig blijven totdat een van de partijen deze vernietigt, vaak door wilsgebreuken zoals dwaling of bedrog aan te voeren.

De juridische basis voor nietigheid is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek, bijvoorbeeld in artikel 3:40, dat nietige contracten, zoals die welke illegale activiteiten bevorderen, behandelt. Daarnaast moeten overeenkomsten voldoen aan specifieke vormvereisten, zoals de schriftelijke vastlegging van vastgoedtransacties.

Vernietigbaarheid daarentegen kan worden ingeroepen wanneer een partij aantoont dat externe factoren hun besluit om de overeenkomst te sluiten ongeoorloofd hebben beïnvloed. Dit kan gaan om situaties van bedreiging of misbruik van omstandigheden. Bij vernietigbare overeenkomsten blijft het contract dus geldig tot er actie wordt ondernomen om het te vernietigen.

Recent heeft de Hoge Raad verduidelijkt dat zelfs onjuiste omstandigheden zonder actieve betrokkenheid van de wederpartij reden kunnen zijn voor vernietiging. Bovendien is er aandacht voor gerechtvaardigd vertrouwen, wat betekent dat partijen erop kunnen vertrouwen dat een aanbod serieus is, ook als dat niet het geval is.

Zowel particulieren als bedrijven moeten de gevolgen van nietige en vernietigbare overeenkomsten goed begrijpen, omdat de terugdraaiing van rechtsgevolgen aanzienlijke juridische en financiële complicaties met zich mee kan brengen.