Levenstestament na 15 jaar uitgegroeid tot veelgebruikte akte

In dit artikel:

Het levenstestament bestaat vijftien jaar en is in Nederland uitgegroeid tot een veelgebruikt instrument: circa 1,8 miljoen mensen hebben er al één opgesteld, en binnen een jaar wordt de grens van 2 miljoen verwacht. De akte staat op nummer vier van de meest getekende notariële documenten en geeft duidelijkheid over wie namens iemand mag besluiten wanneer die persoon wilsonbekwaam is.

Het instrument ontstond rond 2010 op aandrang van kantonrechters die problemen signaleerden bij financiële en persoonlijke besluitvorming bij wilsonbekwaamheid. Aanvankelijk lagen de nadruk en het gebruik vooral op financiële volmachten; later voegden cliënten ook medische bepalingen toe. Notarieel jurist Chanien Engelbertink en juridisch adviseur Madeleine Hillen zien het levenstestament als een uitbreiding van het rechtsbeginsel van autonomie. In de praktijk kan een medische volmacht bijvoorbeeld helpen bij overleg met artsen en zorginstellingen, al blijven sommige artsenorganisaties kritisch over clausules rond euthanasie. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) benadrukt dat notarissen wilsverklaringen kunnen helpen vastleggen mits artsen erbij betrokken worden.

Voor de toekomst pleit de KNB voor wettelijke verankering om rechtszekerheid te vergroten: gevolmachtigden zouden meer status krijgen in kantonrechterprocedures en het Centraal Levenstestamentenregister een sterkere rol. Praktische knelpunten blijven digitalisering, beperkte toegang van gemachtigden tot accounts en geringe bekendheid bij organisaties; ook een duidelijkere, meer toegankelijke opmaak wordt gewenst. Hillen en Engelbertink concluderen dat het levenstestament volwassen is geworden en zich steeds meer als onmisbare voorziening voor persoonlijke en financiële zekerheid manifesteert.