Getuigenverzoeken die pas bij inhoudelijke behandeling worden gedaan terwijl dat eerder mogelijk was
In dit artikel:
De Hoge Raad heeft op 14 oktober 2025 in drie zaken verduidelijkt hoe rechtbanken moeten omgaan met getuigenverzoeken die de verdediging pas bij de inhoudelijke behandeling doet, terwijl eerder in het proces daartoe gelegenheid bestond. Het betreft twee concrete situaties: (a) de verdediging heeft op een eerder moment, na verzoek van de rechter, uitdrukkelijk verklaard geen getuigenverzoeken (meer) te hebben; (b) de verdediging is gevraagd of zij getuigen wil horen, is erop gewezen dat stilte als het ontbreken van verzoeken wordt gezien, en heeft niet geantwoord. Doet de verdediging daarna alsnog een verzoek, dan mag van haar worden verlangd dat zij uitlegt waarom zij van standpunt is teruggekomen; bij uitblijven van die toelichting kan het verzoek worden afgewezen. Als wel een toelichting volgt, moet de rechter beoordelen of de opgegeven redenen zwaar genoeg wegen; relevant daarbij is onder meer of zich ná het eerdere moment wezenlijke nieuwe feiten of procesontwikkelingen hebben voorgedaan.
De Hoge Raad plaatst deze eis in het kader van geordende en tijdige procesvoering en goede regie (formele termijnen), en van het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM). Voorts benadrukt hij dat de rechter vóór einduitspraak moet nagaan of de gehele procedure aan dat recht voldoet. Als de verdediging door late verzoeken geen gelegenheid heeft gehad tot ondervraging, moet de rechter in samenhang wegen: 1) waarom ondervraging van die getuige niet mogelijk was (met inachtneming van de verdedigingstoelichting), 2) het bewijskundige gewicht van de verklaring en 3) eventuele compenserende waarborgen. De uitspraken (ECLI:NL:HR:2025:1519; ECLI:NL:HR:2025:1556; ECLI:NL:HR:2025:1555) bevatten één verwerping en twee vernietigingen van hofuitspraken. Praktisch gevolg: advocaten dienen getuigenverzoeken tijdig te maken of goed te motiveren bij terugkomen, en rechters moeten zorgvuldig wegen of eerlijke procesvoering is gewaarborgd.