De informatieoverdracht tussen overheden en burgers in een verschuivende informatieomgeving
In dit artikel:
Annemarie Balvert onderzocht in haar proefschrift hoe de overdracht van informatie tussen overheden en burgers verandert en of de Nederlandse openoverheidswetgeving daar adequaat op inspeelt. Haar studie richt zich specifiek op de Wet open overheid (Woo) en de Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who) en combineert theoretische analyse (hoofdstuk 2), een empirische studie (hoofdstuk 3) en juridisch-wetgevingsonderzoek (hoofdstuk 4). Balvert promoveerde op 2 juli 2025 aan Tilburg University; promotores waren Anne Meuwese, Johan Wolswinkel en Peter Achterberg.
Centraal in het onderzoek staan twee uiteenlopende narratieven over waarom openbaarheid van overheidsinformatie belangrijk is. Het waardenarratief benadrukt dat vrij beschikbaar gestelde data maatschappelijke meerwaarde creëert doordat derden nieuwe toepassingen en diensten kunnen ontwikkelen. Het vertrouwensnarratief ziet informatie vooral als fundament voor democratische verantwoording: transparantie stelt burgers in staat om overheidshandelen te controleren en zo vertrouwen te bevorderen. Beide perspectieven koppelen technologische ontwikkelingen aan verbeterde informatieuitwisseling, maar op verschillende manieren: het waardenarratief focust op kwantiteit en hergebruik van datasets; het vertrouwensnarratief op bereikbaarheid en begrijpelijkheid voor burgers.
Balverts conclusie is een genuanceerd “ja”: Woo en Who erkennen aspecten van de sociale en technologische verschuivingen die de informatieoverdracht veranderen, maar ze maken nauwelijks onderscheid tussen verschillende doelen van overheidsinformatie. Daardoor blijft een spanningsveld bestaan tussen het bevorderen van waardecreatie en het versterken van democratisch vertrouwen. Het proefschrift pleit impliciet voor dat wetgeving socio-technologische ontwikkelingen explicieter verwerkt, zodat zowel maatschappelijke meerwaarde als transparantie en vertrouwen beter worden gewaarborgd. Publicatie: Studio 2025, ISBN 9789461675477; beschikbaar via de repository van Tilburg University.