AP: stemadvies door chatbots ondermijnt democratische integriteit

In dit artikel:

Steeds meer Nederlandse kiezers raadplegen chatbots voor stemadvies, maar onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) laat zien dat die adviezen systematisch gekleurd en onbetrouwbaar zijn. Vier veelgebruikte chatbots wezen in meerderheid dezelfde twee opties aan: PVV en een combinatie van GroenLinks–PvdA. In totaal kwamen deze partijen in 56% van de gevallen als beste keuze naar voren; bij één chatbot gebeurde dat in meer dan 80% van de gevallen. Partijen als D66, SP, VVD en Partij voor de Dieren kregen veel minder positieve aanbevelingen, terwijl BBB, CDA, SGP en DENK zelden werden genoemd, zelfs bij vragen die bij hun standpunten pasten.

De AP, onder meer vertegenwoordigd door vicevoorzitter Monique Verdier, waarschuwt dat chatbots de schijn van neutrale hulp wekken maar gebruikers onbewust kunnen sturen — iets wat de integriteit van vrije en eerlijke verkiezingen raakt. Chatbots baseren zich op grote hoeveelheden oncontroleerbare en mogelijk verouderde internetdata en zijn niet ontworpen als stemhulpen. Traditionele stemhulpen zoals Kieskompas en StemWijzer werken volgens de toezichthouder transparanter en controleerbaarder door partijprogramma’s systematisch te analyseren.

De AP roept aanbieders op misbruik te voorkomen en stelt dat AI-systemen die politieke advisering geven onder de regels van de Europese AI-verordening voor hoog-risicosystemen moeten vallen, om nauwkeurigheid, consistentie en uitlegbaarheid te waarborgen. Met het onderzoek wil de toezichthouder vroegtijdig trends signaleren rond transparantie en willekeur in verkiezingscontexten.